14. Louis, (1638-1715) devlet benim demiş ve Fransa'yı dünya devi yapmıştır. Fransa'nın en uzun süre tahtta kalan kralıdır.Babası 13. Louis o henüz dört yaşındayken ölünce, taht 14. Louis'e kalacaktı.Bacak kadar çocuk yılgın istikrarsız nerdeyse batık durumda ki Fransa'nın başına geçmiştir.
Haliyle koskoca devleti çocuğun eline bırakmayacağı için annesi ve yakın sırdaşı ve aşığı italyan başbakan kardinal Mazerin ile birlikte iktidarı devralmıştır.Çocuk 14. Louis serpilip kral olana dek annesiyle kardinal, icraatlarıyla monarşinin gücünü pekiştirecek, soyluları kızdıracak ve en sonunda büyük bir iç savaşa neden olacaklardır.Neyse ki hünerli Mazerin ayaklanmayı bastırır ancak 14. Louis gençliğinde bilinçaltına işlenen ayaklanma korkusu ile yaşamaya mahkum olmuştur.Bu nedenle kendisine krallığı boyunca hiç muhalif bırakmamıştır.
Mazerin 1650 li yıllarda İspanya'da barış anlaşması yapmış ve ülkeyi derleyip toparlayınca Fransa, Avrupa'nın önemli güçlerinden biri olmuştur.Tüm bunlar yaşanırken iyice serpilen 14. Louis 22 yaşına geldiğinde kuzeni İspanya kralının kızı ile evlendi.Siyasi bir evlilikti.Mazerin 1661 ölünce 14. Louis nihayet resmen işin başına geçti."Tek başına herşeyi ben yöneteceğim dedi ve ben tanrı'nın temsilcisi ve monarşinin elindeki gücü sonuna dek kullanmak bana verilmiş ilahi bir haktır"diyerek güneşi kendine sembol seçti işte "güneş kral" olarak tarihe geçti de bu şekilde olmuştur.Onunla özdeşleşen "devlet benim" çıkışı da monarşik yaklaşımın ürünlerinden biri olmuştur.
Idareyi ele alır almaz hemen Fransa'da hemde denizaşırı sömürgelerde reformlarla ekonomiyi mali disipline soktu.Bütçe açığını azalttı, sanayi üretimi artarken orduyu modernize etti.Her zaman sorun yaratmış olan soylu kesmi tavladı bu sayede onların karışıklık çıkarmasının önledi,
Daha sonra güneş kral 1667 de Veraset savaşı ile burası çeyiz olarak karıma verildi diyerek Belçika'ya saldırdı ardından İngiltere, İsveç ve Hollanda direnişi üzerine 14. Louis İspanya'ya iade etti.Ancak hesap kapanmamış ve tekrar savaş birkaç yıl sonra başladı burada daha çok toprak kazanan 14. Louis Avrupa'nın en güçlü hükümdarı olarak parlamaya başlamıştı.
Birkaç yıl sonra durumu kabullenmeyen ülkelerin bir araya gelmesiyle yapılan savaşta çok acımasız oldu.Köyleri yakıp yıktığı kimse canlı bırakmadı psikolojik savaşta İspanyolları yıldırmaya çalışıyordu.Ancak Avrupa'nın başına daha büyük bir sorun açılmıştı doğudan Osmanlılar geliyordu.Yaptığı savaşları Almanları, Avusturyalıların, İspanyolları kutsal ittifaka katılma isteğini reddederek onları Osmanlılarla başbaşa bıraktı.
14. Louis 1678 deki savaşlardan Avrupa'nın en kudretli olarak çıkması sonucu ayrıca Almanya içlerine doğru yayılma isteği, protestanlara yönelik baskıları, yayılmacı politikaları nedeniyle irili ufaklı güçler ve ülkeler Fransa'nın karşısına dikildi.Büyük ittifak olarak tarihe geçen ittifak ile Fransa yaklaşık 10 yıl savaştı.Fransa bu büyük kapışma dan elindeki topraklar muhafaza ederek çıksada kaynakları çok azalmıştı.Bu savaşın ardından İspanya kralı Charles ölünce büyük bir miras kalmıştır.Charlesin varisi yoktu ve İspanyol mirasa soyunan iki hanedan vardı.Biri 14. Louis, diğeri Avusturyardı.Halsburg yani Avusturyalıların Charles'ın babası 4. Philip ile yakın bağları vardı, ancak bir numaralı varis 15. Louis idi.Yani 14. Louis bu durumda Fransız ve İspanyol tahtlarını birleştirip Avrupa'nın güç dengesini bozacağını inanın Louis'in ağzı sulanıyordu.Ancak Charles, ölmeden kısa bir süre önce vasiyetin değiştirmiş imparatorluğu 15. Louis'e bırakmıştı.Vasiyetname aynen şöyleydi İspanya toprakları bütünlüğü bozulmadan 14. Louis'nin torununa kalacak ancak Fransa ve İspanya tahtları birleşmeyecek tir.14. Louis bu teklifi kabul etmezse ta aynı koşullarda taht Avusturyalılara kalacaktır diyordu.Tabi ki 14. Louis vasiyetin üzerine atladı ve şartları kabul etti.Koskoca İspanyol imparatorluğu torununa kalmıştı.
Bu durumu kabullenemeyen kutsal Roma imparatorluğu, İngiltere Hollanda ve ona bağlı onlarca dukalık hemen Fransa'nın karşısına dikildiği ilk dünya savaşı olarak kabul eden bu büyük küresel çarpışma imzalanan ve modern Avrupa'nın mimarlarından biri olarak kabul eden Utrecht barışı ile İspanya'nın parçalanması ile sona ermiştir.14. Louis torunu İspanya kralı olarak tahta çıksa da bir bölümü savaşın taraftarın kuzey Amerika'daki sömürgelerine cereyan eden bu uzun süreli çarpışmalar serisi Fransa'yı kıtlıkları sürükleyecek bu da ülkeyi borç yükü altına sokacak bir duruma gelmiştir.
Askerlik onun döneminde bir sanata dönüşmüştür.Bonapart dönemi hariç Fransa'nın en ünlü mareşal ve komutanları onun devrinde boy göstermiştır.Gösterişi ve lüksü fazlasıyla seven bir yapısı vardır. Versay sarayında verdiği balonlar dillere destandır.Doğudaki savaşlarla, başarılı diplomatik manevralarla Fransa'nın bugünkü doğu sınırı garanti altına almıştır.
14. Louis koyu bir katolik olduğu için protestan kiliseleri yerle bir edilmesi okullarının kapatılması ve din adamlarının ülkeden atılmasını emretti.Tüm çocukları katolik eğitimden geçecekti.O günlerde Fransa'da neredeyse 1 milyon protestan yaşıyordu ve çoğu ülkenin kaymak tabakasını oluşturması nedeniyle elit tabaka kaçırılırken protestan komşuların tepesi atmıştı.14. Louis nihayet 1 Eylül 1715 de 77 nci doğum gününden 4 gün önce Versay sarayı'nda kangrenden öldüğünde 70 yıllık saltanatı sona ermiştir.Fransa'nın kültürü tarihi ve kaderi üzerinden silinmez bir iz bırakırken tarihi gelişmeleri şahitlik etmiş bir kral olarak savaş ve şatafatlı hayat sürerek dünyadan göçmüştür.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder