Cumhuriyet Nedir?

29 Ekim 1923'den günümüze kadar uygulanan siyasi rejim Cumhuriyet hakkında ne kadar bilgiye sahibiz? Sıklıkla rejim değişiklikleri gündeme gelmektedir. Türkiye'nin siyasi rejimi Cumhuriyet nedir ve nasıl işlediği hakkında biraz bilgi edinelim.

Cumhuriyet Nedir?

Cumhuriyet, başında cumhurbaşkanı olan ve halk tarafından seçilmiş bir parlamentoya (yasama gücüne ayrıca yetkisine sahip meclise) dayalı bir siyasi rejimdir. Türkiye'de 29 Ekim 1923 yılından günümüze kadar değişiklik göstermeden uygulanmaktadır. Çoğu ülkenin siyasi rejimi cumhuriyet ve cumhuriyete dayalı diğer rejimlerdir. Cumhuriyet yasama, yürütme ve yargı güçlerinin birbirinden bağımsız ve denetlenebilir bir siyasi rejim olarak tanımlanıyor.

Cumhuriyet 1789 yılında Fransa'da doğmuştur. Fransa Avrupa'da sömürülen, ezilen halkın ve devletlerinin siyasi rejimlerine tepki olarak doğmuştur. Fransa'da 1789 yılında ilan edilmiştir. İlk olarak ise Amerika Birleşik Devletlerinde 1776 yılında ilan edilmiştir. Çok partili bir siyasi ve seçimle göreve gelen yöneticilere sahiptir. Genel seçimler ile göreve gelen üst düzey yöneticiler, tarafsız ve hiçbir özel kuruluş ve bireye bağlı olmadan görevlerini icra ederler.

Türkiye, cumhuriyet rejimini uygulamaktadır. Bu 1924 anayasanın 1.maddesinde belirtilmiş ve değiştirilemez, değiştirilmesi teklif edilmeyeceği de acıkça belirtilmiştir. Cumhuriyet rejimi her zaman halk için iyi etki bırakmayabilir. Örnek olarak 1990 öncesinde Rusya (Sovyetler Birliğinde) siyasi rejimin cumhuriyet olmasına karşın komünist bir siyasi görüşte uygulanmaktaydı. Amerika Birleşik Devletleri'de aynı şekilde cumhuriyet rejimini benimsemiş ama kapitalist bir görüş hakimdi. Bu yüzden halkın cumhur-reislerini seçerken hiçbir kurum ve kuruluşa bağlı olmaksızın bağımsız bir tercih yapması gerekir.