Endometriozis

Endometriozis rahim iç tabakasının yani endometrium tabakasının rahim dışında bir yere yerleşmesi olarak tanımlanır.

Endometriozis vücutta en sık pelviste (karnın rahim ve yumurtalıkların bulunduğu kısmı) görülür fakat burası dışında nadiren vücudun çok çeşitli yerlerinde (cilt, göz kenarı vb) rastlanabilir. Endometriyozisin en sık rastlandığı yerler yumurtalıkların dış yüzü, periton (karını kaplayan zar), fallop tüpleri, barsaklar, mesane (idrar torbası) dır.

Endometriozis

Nedeni tam olarak belli değildir.  Üreme çağındaki kadınların yaklaşık yüzde 5-10’unda, infertil yani çocuğu olmayan kadınların %25-50’sinde görülür.

Hastalık yerleşim gösterdiği bölgeye bağlı olarak farklı şekillerde şikâyetlere yol açabilir. Kronik kasık ağrısı, bel ağrısı, sırt ağrısı, adetlerin sancılı olması (dismenore), kısırlık, ağrılı cinsel ilişki (disparonia), bacaklarda ağrıya sebep olabilir. Daha nadiren, kabızlık ya da ishal, makata vuran ağrı, kanlı dışkı, makattan kanama olması, idrarda kan, idrar yaparken yanma, adet kanamasıyla eş zamanlı burun kanamaları ya da vücudun çeşitli yerlerinde kanama ve morarmalar yaratabilir. Overlerde (yumurtalıklarda) endometrioma veya çikolata kistleri denen kistler oluşabilir.

Vajinal bimanüel muayenede serviks ve rahim hareketleri kısıtlı ve ağrılı saptanması, endometriozise bağlı karın içi yapışıklı şüphesi doğurabilir. Bunun dışında rahim ve kalın barsağın son bölümü olan rektum arasına yerleştiği durumlarda  rektovajinal septum endometriozisini oluşturur. Bu durumda muayene esnasında rektovajinal  bileşke seviyesinde ele ağrılı nodüller gelebilir.

Endometriozisin kesin tanısı ve hangi evrede olduğunun tespiti ancak laparoskopi yada açık ameliyat sırasında görülen şüpheli alanlardan alınan biyopsilerin incelenmesi ile konur. Endometriozis odakları ultrasonda görülemez ancak yumurtalıklarda varsa endometrioma kistleri ultrasonla görülebilir. Ameliyat sırasında endometriozis odakları karın içerisinde küçük (3-5 mm) mavi, kırmızı, pembe renkte lekeler şeklinde izlenir. Ameliyatta endometriozisin evresi de hafif, orta veya şiddetli olacak şekilde değerlendirilir.

Endometriozisin kesin kalıcı tedavisi yoktur. Uygulanan tedavilerin amacı endometriozisin hastaya yarattığı problemeleri (ağrı, yumurtalık kisti, kısırlık vb) ortadan kaldırmaktır. Bu amaçla ilaçlar  ve cerrahi tedaviler uygulanabilir.

Medikal tedavide doğum kontrol hapları, GnRH analogları, danazol, progesteronlar gibi ilaçlar kullanılabilmektedir. Ağrı kesici ilaçlar ağrıların azaltılmasında oldukça etkilidir.

Şiddetli endometriozis olgularında, endometrioma gibi kisti veya karında kitlesi olan hastalarda tercih edilmesi gereken tedavi yaklaşımı cerrahidir. Laparoskopik yaklaşım (kapalı ameliyat) tedavide altın standarttır.
İleri olgularda çiftin çocuk sahibi olabilmesi için aşılama veya tüp bebek gibi yöntemler uygulanmak zorunda kalınabilir.